Αντιά: Το ελληνικό χωριό που οι κάτοικοι μιλάνε με... σφυρίγματα -Πώς δημιουργήθηκε και πώς έγινε γνωστή αυτή η ιδιαίτερη γλώσσα...

 

Κρυμμένο βαθιά στη νοτιοανατολική γωνία της Εύβοιας, πάνω από έναν στριφογυριστό λαβύρινθο από ρεματιές που καταλήγουν στο Αιγαίο, βρίσκεται το μικροσκοπικό χωριό Αντιά, στις πλαγιές του όρους Όχη....

Κάπως έτσι το BBC αναφέρεται στο χωριό Αντιά το οποίο επέλεξε να παρουσιάσει,

σε παλαιότερο αφιέρωμά του, για έναν πολύ ιδιαίτερο λόγο: εδώ οι κάτοικοι επικοινωνούν με… σφυρίγματα. Καθώς ταξιδεύετε εδώ, κατά μήκος ενός ελικοειδούς δρόμου από την Κάρυστο, μέσα από ένα μυθικό τοπίο, θα ακούσετε ένα αρχαίο τραγούδι σαν από Σειρήνες να αντηχεί στα βουνά.

Αυτό συμβαίνει επειδή για χιλιάδες χρόνια οι κάτοικοι του χωριού χρησιμοποιούν μια αξιοθαύμαστη σφυριχτή γλώσσα που μοιάζει με τους ήχους των πουλιών προκειμένου να επικοινωνούν στις απομακρυσμένες κοιλάδες, όπως σημειώνει το βρετανικό Μέσο, το οποίο έχει κάνει αφιέρωμα και στα τσακώνικα, η οποία είναι μία από τις αρχαιότερες ζωντανές γλώσσες της Ευρώπης.

Η σφυριχτή γλώσσα της Αντιάς, γνωστή ως σφυριά, είναι μια από τις πιο σπάνιες και πιο απειλούμενες γλώσσες στον κόσμο. Πρόκειται για μια μυστηριώδη μορφή επικοινωνίας σε μεγάλες αποστάσεις, στην οποία μπορούν να σφυρηλατηθούν ολόκληρες συνομιλίες, ανεξάρτητα από το πόσο περίπλοκες είναι. Κάθε σφύριγμα αντιστοιχεί σε ένα γράμμα της αλφαβήτου και η σύνθεσή τους οδηγεί στη δημιουργία των σφυριχτών λέξεων.

Όπως σημειώνεται, τις δύο τελευταίες χιλιετίες οι μοναδικοί άνθρωποι που μπορούσαν να παράγουν και να κατανοούν τους περίεργους ήχους ήταν οι βοσκοί και οι αγρότες από αυτό το χωριό, όπου ο καθένας μεταλαμπάδευε με περηφάνια την ιδιαίτερη αυτή τεχνική στα παιδιά του. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός του χωριού έχει μειωθεί δραματικά και καθώς οι ηλικιωμένοι χάνουν τα δόντια τους, δυσκολεύονται αρκετά να «μιλήσουν» τη γλώσσα. Σήμερα, ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν με αυτό τον τρόπο. «Όταν έφτασα στο χωριό, συνάντησα τον 45χρονο αγρότη Γιάννη Αποστόλου, ο οποίος με περίμενε στην πλατεία του χωριού. Αφού με χαιρέτησε στα ελληνικά, κοίταξε μακριά στο χωριό, τακτοποίησε τη γλώσσα του έτσι όπως αυτός γνώριζε μέσα στο στόμα του και έβγαλε μια κυματιστή μελωδία», γράφει ο δημοσιογράφος Eliot Stein. «Κούλα; Τσίπα; Έχουμε επισκέπτες!», ήταν η μετάφραση όσων σφύριξε ο 45χρονος… Σύντομα, η Κούλα, μια 76χρονη γυναίκα, βγήκε από μια πέτρινη κατοικία ψηλά στην πλαγιά του βουνού και του απάντησε με τον ίδιο τρόπο: σφυρίζοντας. «Λοιπόν, τι περιμένεις; Ελάτε εδώ!»,του είπε με αυτόν τον ξεχωριστό τρόπο. 

Πώς δημιουργήθηκε η σφυριχτή γλώσσα της Αντιάς Κανείς δεν μπορεί να ξέρει ακριβώς πώς ή πότε οι χωρικοί εδώ άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτή τη σφυριχτή γλώσσα για να επικοινωνούν. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, κάποιοι κάτοικοι πιστεύουν ότι η γλώσσα προήλθε από τους Πέρσες στρατιώτες που αναζήτησαν καταφύγιο στα βουνά πριν από 2.500 χρόνια. Άλλοι ισχυρίζονται ότι η γλώσσα αναπτύχθηκε κατά τους βυζαντινούς χρόνους ως μυστικός τρόπος για να προειδοποιούν για τον κίνδυνο από αντίπαλα χωριά και εισβολείς πειρατών. Υπάρχει ακόμη και η πεποίθηση ότι στην αρχαία Αθήνα έστελναν σφυριχτές από την Αντιά στις βουνοπλαγιές ως φρουρούς, ώστε να μπορούσαν να κάνουν σινιάλο για μια επικείμενη επίθεση κατά της αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, οι κάτοικοι του χωριού είναι δωρικής καταγωγής, αφού σε αντίθεση με τους γύρω πληθυσμούς δεν μιλoύν αρβανίτικα, σημειώνει το wikipedia. 

Μια λιγότερο γνωστή εκδοχή παρουσιάζει ως «πατέρες» της σφυριάς μια ομάδα από κατοίκους της Αίνου στη Θράκη, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στην περιοχή το 1469 ως αιχμάλωτοι των Βενετών. Όσο για το πώς «ανακαλύφθηκε» η γλώσσα από τα ΜΜΕ, αυτό έγινε τον Μάρτιο του 1969 από σωστικά συνεργεία που αναζητούσαν τη σορό ενός πιλότου, το αεροπλάνο του οποίου είχε προσκρούσει στην περιοχή του όρους Όχη. Καθώς οι διασώστες βγήκαν για να ψάξουν τον πιλότο, άκουσαν τους βοσκούς να συνομιλούν με μια σειρά από σφυρίγματα μέσα από τα φαράγγια και γοητεύτηκαν από τον μυστικό τους κώδικα. 

Σύμφωνα με τη Δήμητρα Χένγκεν, μια Ελληνίδα γλωσσολόγο, η ιδιαίτερη γλώσσα είναι ουσιαστικά μια σφυριχτή εκφώνηση ελληνικών, στην οποία τα γράμματα και οι συλλαβές αντιστοιχούν σε διαφορετικούς τόνους και συχνότητες. Επειδή τα ηχητικά κύματα του σφυρίγματος διαφέρουν από την ομιλία, τα μηνύματα μέσω σφυριγμάτων μπορούν να ταξιδέψουν έως και 4 χιλιόμετρα σε ανοιχτές κοιλάδες ή περίπου 10 φορές πιο μακριά από το να φωνάζουν. Αυτή η αρχαία μορφή επικοινωνίας παρέμεινε ιδιαίτερα χρήσιμη με τα χρόνια σε ένα μακρινό μέρος όπως η Αντιά. «Δρόμοι, νερό και ηλεκτρικό ρεύμα ήρθαν εδώ πριν από 30 χρόνια», δήλωσε ο βοσκός Γιάννης Τσίπας. «Μέχρι το 1997, η Κούλα είχε το μοναδικό τηλέφωνο στην Αντιά, οπότε όταν κάποιος πήγαινε στην Αθήνα, θα την καλούσαν για να πουν ότι έφτασαν με ασφάλεια και αυτή θα σφύριζε τα νέα στην οικογένεια». Εκτός όμως από αυτό, η ιδιαίτερη αυτή γλώσσα βοήθησε στο να έρθουν οι άνθρωποι πιο κοντά. 

Όπως λέει μια κάτοικος του χωριού, η Μαρία Κεφάλα, οι γονείς της γνωρίστηκαν εξαιτίας της «σφυριάς». «Ένα βράδυ, ένας άνδρας βρισκόταν στα βουνά με τα πρόβατά του όταν άρχισε να χιονίζει. Ήξερε ότι κάπου βαθιά στα βουνά υπήρχε μια όμορφη κοπέλα από την Αντιά με τις κατσίκες της. Έτσι βρήκε μια σπηλιά, έφτιαξε μια φωτιά και της σφύριξε για να έρθει να ζεσταθεί. Το έκανε, και έτσι ερωτεύτηκαν οι γονείς μου», αναφέρει χαρακτηριστικά. Σήμερα υπάρχουν σχεδόν 70 σφυριχτές γλώσσες στον κόσμο, κατά κύριο λόγο σε ορεινά, απομακρυσμένα χωριά. 

Όμως, σημειώνει το BBC, η «σφυριά» θεωρείται η πιο παλιά και εκείνη με την καλύτερη δομή. Παράλληλα όμως, είναι και εκείνη που διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο να εξαφανιστεί. Σύμφωνα με την UNESCO, δεν υπάρχει άλλη γλώσσα στην Ευρώπη -σφυριχτή ή μη- που να τη μιλούν λιγότεροι άνθρωποι.

 

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

πηγή

πηγή