Με μπροστάρηδες τους καλόγερους... Μια χούφτα Έλληνες πολεμιστές τσακίζουν τον Ιμπραήμ και τους νενέκους που επιτίθονται στο Μέγα Σπήλαιο... ήταν 24 Ιουνίου 1827

Ο Ιμπραήμ, αφού όλο το 1826 λεηλάτησε την Αρκαδία και την Λακωνία, επέστρεψε στην Πάτρα, και την άνοιξη του 1827 βρίσκεται στην ορεινή - Αχαΐα, όπου καταστρέφει,....
λεηλατεί και απειλεί, αναγκάζοντας πολλούς στο "Τουρκο- προσκύνημα" (δήλωση υπoταγής), ενώ τους χορηγούσε και .. πιστοποιητικό, το" ράγι µπουγιουρντί" (συγχωροχάρτι)!
Έτσι λυμαινόταν όλα τα χωριά. Ενώ είχαν τουρκοπροσκυνήσει Πάτρα, Καλάβρυτα και Βοστίτσα. Ο δε Ντελή Αχμέτ, πασάς της Πάτρας προστάτευε τους προσκυνημένους, κατά διαταγή του Ιμπραήμ, με πρωτοπαλλήκαρό του τον προδότη Νενέκο.

Ακόμα και στο Μ. Σπήλαιο μπαινοέβγαιναν άνθρωποι του Νενέκου, ενώ ο Ιμπραήμ σχεδίαζε το πάρσιμό του. Έτσι με 13.000 στρατό και το Νενέκο με 2.000 στρατοπέδευσε στα Σάλμενα, κοντά στο μοναστήρι, που το προστάτευαν - κατ' εντολή του Κολοκοτρώνη - ο Ν. Πετμεζάς με 600 αγωνιστές, και ο υπασπιστής του Φωτάκος, καθώς και ο Κ. Μέλιος με 100 μαχητές, στη θέση "Ψηλός Σταυρός". Και πάντα με την φροντίδα του Κολοκοτρώνη οχυρώθηκε καλά το μοναστήρι και εσωτερικά. Ο Ιμπραήμ, αφού ήρθε πιο κοντά, στην Επάνω Ζαχλωρού, κάλεσε τρεις φορές τους υπερασπιστές να ... συμφιλιώσουν (να προσκυνήσουν δηλαδή).

Οι καλόγεροι, βλέποντας το δισταγμό των καπεταναίων, βλέποντας τον Νενέκο να έρχεται με 3.000 Τούρκους και προσκυνημένους τραβολογώντας περί τους 300 αιχμαλώτους, βλέποντας το στρατό του Ιμπραήμ να τους έχει "κλείσει" από παντού, έβγαλαν τα ράσα, φόρεσαν φουστανέλες (100 περίπου),και με μπροστάρη τον ηγούμενό τους Γεράσιµο Τορόλο, έπιασαν τη θέση "Παληάμπελο" και άρχισαν το τουφεκίδι! "... Τούτο δε ιδόντες ημείς εξεροκοκκινήσαμεν, από την εντροπή μας και παρευθύς εβγήκαμεν από το μέρος της Κισσωτής, να υπάγομεν εις τον πόλεμον, που με την έφοδο του Τουρκικού ταχτικού είχε πια γενικευτεί και βάσταξε 13 ώρες ... ". (Φωτάκου, Απομνημονεύματα, τ. Β', σελ. 434).

Μέχρι και στα έλατα ανέβηκαν οι υπερασπιστές του μοναστηριού και πυροβολούσαν τους Τούρκους και τους προσκυνημένους, με πείσμα, ώσπου τους έτρεψαν σε φυγή, και γενική υποχώρηση, προς τα Καλάβρυτα ενώ άφησαν 650 νεκρούς. Από τους Έλληνες μαχητές, τραυματίστηκαν μόνο 10, αλλά έπεσε νεκρός ο καπετάνιος Κ. Μέλιος.

Ο Ιμπραήμ, μετά από αυτή την πανωλεθρία που έπαθε, δεν τόλμησε να σκεφτεί πάλι το Μ. Σπήλαιο. Η ιστορία εξύψωσε κυρίως το εθνικό φρόνημα και τη γενναιότητα των μοναχών, που έγραψαν στις σελίδες της την 24η Ιουνίου 1827, με ανεξίτηλα γράμματα.

πηγή 

πηγή