Τὸ 1895 μία ἀκόμη ἐπανάστασις τῶν Κρητῶν ἔλαβε χώρα...
Ἀπὸ τὴν μία ἡ μὴ ἐφαρμογὴ τοῦ Ὀργανικοῦ Νόμου κι ἀπὸ τὴν ἄλλην ἡ κατάργησις ἄρθρων τῆς Συμβάσεως τῆς Χαλέπας (1889), ποὺ ἐπέτρεπε στοὺς Κρῆτες νὰ αὐτο-ἀστυνομεύονται, ἦσαν οἱ ἐπίσημες ἀφορμὲς ποὺ ὁδήγησαν τοὺς Κρῆτες σὲ μία συλλογικὴ ἀντίδρασιν, μὲ ἀποτέλεσμα σταδιακῶς νὰ καταφέρουν νὰ ἀναλάβουν τὸν ἔλεγχο τῆς νήσου, πλὴν τῶν μεγάλων πόλεων.
Κι ἐνᾦ οἱ ταραχὲς δὲν ἔπαυαν, κατόπιν πιέσεων στὸν σουλτάνο, ἀπὸ τὴν Ῥωσσία, τὴν Γαλλία, τὴν Ἰταλία καὶ τὴν Μεγάλη Βρεταννία (καὶ τὴν Αὐστρο–Γερμανο–Οὐγγαρία, ποὺ ὅμως δὲν ἀνέλαβε μερίδα ἐποπτείας), ἐπετεύχθη συμφωνία μεταξύ τους, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀποσταλῇ διεθνὴς στόλος γιὰ νὰ ἐπιτηρῇ τὴν Κρήτη καὶ νὰ βοηθήσῃ στὴν ἐκτόνωσιν τῶν συγκρούσεων.
Ὅμως οἱ σφαγὲς τῆς 14η Μαΐου τοῦ 1896 στὰ Χανιά, ἀλλὰ καὶ οἱ βίαιες προσπάθειες καταστολῆς τῶν ἐπαναστατικῶν κινήσεων, ἀπὸ τοὺς Τούρκους, [μὲ ἀποκορύφωμα τὶς σφαγὲς τοῦ Αὐγούστου (25 Αὐγούστου) τοῦ 1898 στὸ Ἡράκλειο], ἐπέτρεψαν τὴν ἀνάληψιν τῆς προσωρινῆς διοικήσεως τῆς Μεγαλονήσου ἀπὸ τοὺς ναυάρχους τῶν Μεγάλων Δυνάμεων, ὑπεχρέωσαν τὴν ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία σὲ ἀπόσυρσιν καὶ ἐπέβαλαν τὴν Κρητικὴ Πολιτεία.
Ἐν ὅσῳ δὲ ἀνεμένετο ἡ ἀνάληψις τῆς διοικήσεως ἀπὸ τὸν πρίγκιπα Γεώργιο, ἐφ΄ ὅσον εἶχε συμφωνηθῆ ἡ ἀναγνώρισις ὡς Ἡγεμονίας τῆς Κρήτης, μὲ καθεστὼς ἡμιαυτονομίας, ἀλλὰ καὶ ἡ δυνατότης ἐπεμβάσεως, γιὰ κάθε ζήτημα, ἀπὸ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις, οἱ μεγάλες δυνάμεις εἶχαν διαιρέση τὴν Κρήτη σὲ ἐπαρχίες-ζῶνες ἐλέγχου τους.
Ἐν ὅσῳ δὲ ἀνεμένετο ἡ ἀνάληψις τῆς διοικήσεως ἀπὸ τὸν πρίγκιπα Γεώργιο, ἐφ΄ ὅσον εἶχε συμφωνηθῆ ἡ ἀναγνώρισις ὡς Ἡγεμονίας τῆς Κρήτης, μὲ καθεστὼς ἡμιαυτονομίας, ἀλλὰ καὶ ἡ δυνατότης ἐπεμβάσεως, γιὰ κάθε ζήτημα, ἀπὸ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις, οἱ μεγάλες δυνάμεις εἶχαν διαιρέση τὴν Κρήτη σὲ ἐπαρχίες-ζῶνες ἐλέγχου τους.
Ἡ ἀνάληψις τῆς ἡγεσίας ἀπὸ τὸν πρίγκιπα Γεώργιο, στὶς 9 Δεκεμβρίου τοῦ 1889, δὲν μείωσε τὰ …δικαιώματα παρουσίας, ἐποπτείας κι ἐλέγχου τῶν Μεγάλων Δυνάμεων.
Κατὰ τὴν διάρκεια τῶν διαβουλεύσεων γιὰ τὴν τύχη τῆς Κρήτης, μεταξὺ σουλτάνου καὶ Μεγάλων δυνάμεων, ἤδη ἀπὸ τὶς 21 Ἰανουαρίου τοῦ 1898, ἡ κρητικὴ συνέλευσις ἐξέλεξε ἐπιτροπή, ποὺ ἐφήρμοζε τὸ προσωρινὸν πολίτευμα, μὰ ταὐτοχρόνως λειτουργοῦσε καὶ ὡς κυβέρνησις.
Ἡ ἐπιβολὴ τοῦ πρίγκιπος Γεωργίου, ὡς Ἀρμοστοῦ, δὲν ἔτυχε μεγάλης ἀποδοχῆς ἀπὸ τὴν Ἀγγλία καὶ τὴν Γαλλία, ἀλλὰ μὴ ἔχοντες ἄλλην πρότασιν, ὑπεχώρησαν.
Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς παρουσίας τοῦ πρίγκιπος στὴν Κρήτη ἐξεδόθη Σύνταγμα μὲ κυβέρνησιν ἀπὸ τοὺς Κρῆτες ὁπλαρχηγούς (Συμβούλιον Ἡγεμόνος).
Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς παρουσίας τοῦ πρίγκιπος στὴν Κρήτη ἐξεδόθη Σύνταγμα μὲ κυβέρνησιν ἀπὸ τοὺς Κρῆτες ὁπλαρχηγούς (Συμβούλιον Ἡγεμόνος).
Μόνιμος ἀντιπολιτευόμενος τοῦ Γεωργίου ὁ Βενιζέλος, ποὺ μὲ τὴν ὑποστήριξιν τῆς Ἀγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας, ἐρέθιζε τὰ πνεύματα, ἐνᾦ παραλλήλως ἡ Μεγαλόνησος εἶχε διαιρεθῆ σὲ δύο τμήματα (κόμματα), τὸ συντηρητικὸ καὶ τὸ προοδευτικό, ὡς συνέχεια τῶν προηγουμένων μεταξύ τους διενέξεων.
Τὸ ἀποκορύφωμα αὐτῆς τῆς συγκρούσεως ἦταν ἡ φερομένη ὡς ἐπανάστασις τοῦ Θερίσσου (ἤ τῆς Θερίσσου) στὶς 10 Μαρτίου τοῦ 1905, ποὺ γιὰ νὰ κατασταλλῇ ἀπὸ τὸν Γεώργιο ἐζητήθη ἡ συνδρομὴ (παρέμβασις) τῶν Μεγάλων Δυνάμεων. Παρέμβασις ποὺ τελικῶς, λόγῳ καὶ τῆς ἐξεταστικῆς ἐπιτροπῆς ποὺ ἐστάλη, ὁδήγησε τὸν Γεώργιο, ἀπὸ εὐθιξία, σὲ παραίτησιν. Στὶς 18 Σεπτεμβρίου τοῦ 1905 ὁ Ἀλέξανδρος Ζαΐμης ἀντικατέστησε τὸν Γεώργιο.
Ἐπίσημο αἴτημα τῶν ἐπαναστατῶν ἦταν ἡ Ἕνωσις μὲ τὴν Ἑλλάδα, κάτι ποὺ οὔτως ἤ ἄλλως εἶχε δρομολογηθῆ ἀπὸ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις, μὲ τὶς ἤδη ἰσχύουσες συμφωνίες καὶ συνθῆκες. Τὸ 1913, μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσιν τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων, κι ἐφ΄ ὅσον ὁ Βενιζέλος κατεῖχε ἐπισήμως τὴν ἐξουσία, ἡ Ἕνωσις ἐπετεύχθη καὶ νομικῶς, ἄν καὶ ἡ Κρήτη ἦταν ἐκτὸς τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων.
Φιλονόη
Σημειώσεις
Μεσολαβούσης καὶ τῆς Συνθήκης τοῦ Βερολίνου (τῆς ὁποίας ἐπροηγήθη ἡ Συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου) τὸ 1878, ἀλλὰ καὶ τῆς συμβάσεως τῆς Χαλέπας, ἡ Μεγαλόνησος πέρασε στὴν Κρητικὴ Πολιτεία, ποὺ τὴν μετέτρεπε σὲ Ἡγεμονία. Μία Ἡγεμονία ποὺ θὰ ἦταν ὅμως ἀπολύτως ἐλεγχομένη ἀπὸ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις, ἄν καὶ ἡ ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία ἐφέρετο ὁ …κύριός της. Σίγουρα ὅμως ἡ προσπάθεια τῆς αὐτονομήσεως τῆς Κρήτης συνδέεται μὲ τὴν πρόθεσιν ἐλέγχου της ἀπὸ τὴν Ἀγγλία, κατὰ κύριον λόγο, ἀλλὰ καὶ τὶς συμμάχους της.
Ὁ ἔλεγχος τῆς Κρήτης, τοῦ «ἐνὸς ἐκ τῶν δύο ἀεροπλανοφόρων τῆς Μεσογείου», ἐξυπηρετεῖ σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἐλέγχου τῆς εὑρυτέρας περιοχῆς, μὰ κυρίως στὴν διασφάλισιν τῆς μὴ ἐξόδου τῆς Ῥωσσίας στὴν Μεσόγειο.
Μεσολαβούσης καὶ τῆς Συνθήκης τοῦ Βερολίνου (τῆς ὁποίας ἐπροηγήθη ἡ Συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου) τὸ 1878, ἀλλὰ καὶ τῆς συμβάσεως τῆς Χαλέπας, ἡ Μεγαλόνησος πέρασε στὴν Κρητικὴ Πολιτεία, ποὺ τὴν μετέτρεπε σὲ Ἡγεμονία. Μία Ἡγεμονία ποὺ θὰ ἦταν ὅμως ἀπολύτως ἐλεγχομένη ἀπὸ τὶς Μεγάλες Δυνάμεις, ἄν καὶ ἡ ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία ἐφέρετο ὁ …κύριός της. Σίγουρα ὅμως ἡ προσπάθεια τῆς αὐτονομήσεως τῆς Κρήτης συνδέεται μὲ τὴν πρόθεσιν ἐλέγχου της ἀπὸ τὴν Ἀγγλία, κατὰ κύριον λόγο, ἀλλὰ καὶ τὶς συμμάχους της.
Ὁ ἔλεγχος τῆς Κρήτης, τοῦ «ἐνὸς ἐκ τῶν δύο ἀεροπλανοφόρων τῆς Μεσογείου», ἐξυπηρετεῖ σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἐλέγχου τῆς εὑρυτέρας περιοχῆς, μὰ κυρίως στὴν διασφάλισιν τῆς μὴ ἐξόδου τῆς Ῥωσσίας στὴν Μεσόγειο.
Οἱ Τοῦρκοι προέβησαν σὲ ἄγριες σφαγὲς, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀπομακρυνθοῦν ἀπὸ τὴν Μεγαλόνησον καὶ τὴν διοίκησίν της νὰ ἀναλάβουν προσωρινῶς οἱ ναύαρχοι, ἐνᾦ ἀνέμεναν νὰ ἀναλάβη, βάσει διεθνῶν συμφωνιῶν, τὴν διοίκησιν τῆς ὡς Ὕπατος Ἀρμοστής, ὁ πρίγκηψ Γεώργιος, ὁ ὁποῖος ὅμως, ἄν καὶ ὑπεστήριζε τὴν Ἕνωσιν μὲ τὴν Ἑλλάδα, ἐν τούτοις δὲν ἔχαιρε μεγάλης ἀποδοχῆς, διότι θὰ ἀνέκοπτε ἕνα μεγάλο σχέδιο ἐλέγχου τῆς χώρας, ἐὰν ἐπετύγχανε. Σχέδιον προβολῆς τοῦ μητσοτακικοβενιζελικοῦ παράγοντος, ποὺ ἀπὸ τότε ἐλέγχει ἄμεσα ἤ ἔμμεσα τὴν χώρα.
(Ἀδιαφορώντας φυσικὰ ὡς ἐρευνητὲς γιὰ τὸ ἐὰν ἦταν, ἤ ὄχι, ὁ καλλίτερος δυνατὸς ἡγέτης ἐκείνης τῆς περιόδου ὁ Γεώργιος, διακρίνουμε ἀντεθνικὸ παρασκήνιον πίσω ἀπὸ τὴν ἀπομάκρυνσίν του!!!)
Αὐτὸ σημαίνει πὼς μία ὁλόκληρη στρατιὰ φιλοδόξων (κι ἀπολύτως ἐλεγχομένων) ἀνδρῶν, ἀπὸ τὴν Κρήτη, ποὺ ἔως καὶ τὴν συμφωνία τῆς Χαλέπας κατὰ κύριον λόγο ἐξυπηρετοῦσαν κατὰ περίπτωσιν τὰ συμφέροντα τοῦ σουλτάνου ἤ τῶν Ἄγγλων ἤ τῶν Ῥώσσων, διατηρώντας στὴν Κρήτη συνθῆκες ἀναταραχῆς ἀνάμεσα στοὺς Κρῆτες, ἔσπευσαν πλέον νὰ ἀντιπολιτευθοῦν στὸν Γεώργιο, διότι ἦταν μᾶλλον ἀναγκαία ἡ συμμετοχὴ τῆς Ἑλλάδος στὸν Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ποὺ εἶχε ἤδη δρομολογηθῆ.
Γιὰ αὐτὴν τὴν σελίδα τῆς ἱστορίας μας δὲν ἔχουν εἰπωθεῖ πολλά, ἐὰν συνυπολογίσουμε πὼς ταὐτοχρόνως συνέβησαν διάφορα γεγονότα, ποὺ ὁδήγησαν τὴν χώρα σὲ μία μεγαλοπρεπὴ μικρασιατικὴ καταστροφή, ἀλλά, κυρίως, τροφοδότησαν μὲ ἕναν ἄνευ προηγουμένου τρόπο, διχαστικὲς τάσεις.
Τὸ κίνημα τῆς Θερίσσου ἤ ἐπανάστασις τῆς Θερίσσου κρύβει ἕνα μεγάλο παρασκήνιον, ποὺ δὲν προεβλήθη καὶ ποὺ στὴν πραγματικότητα ἀπαντᾶ σὲ πολλὰ ἐρωτήματα γιὰ τὸν ῥόλο καὶ τῶν «ἐθναρχῶν», μὰ κυρίως γιὰ τὶς μεθόδους διαπλοκῆς ποὺ συντηροῦν τὸ κράτος «Ἑλλάς», ὅπως τὸ ἀπεκάλεσαν.
Ἕνας ὁλόκληρος μηχανισμὸς ἀποσιωπήσεως, ψεύδους καὶ καταστολῆς κάθε ἀντιλόγου ἐπεστρατεύθη, ὅπως ἀμέτρητες ἄλλες φορές, γιὰ νὰ χειραγωγήσῃ τὸν λαὸ καὶ νὰ τὸν ἐμπλέξῃ σὲ νέες περιπέτειες.
Σημαντικὴ λεπτομέρεια, γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὸ τὶ κρύβεται ἀπὸ πίσω, εἶναι τὰ ὀνόματα τῶν συνεργατῶν τοῦ Βενιζέλου, καθὼς καὶ ἡ πρό, ἀλλὰ καὶ μετά, τοῦ κινήματος ἱστορία τους.
Τὸ ἀφιέρωμα δὲν ἔχει ὁλοκληρωθεῖ.
sanshmerafilonoi.gr
sanshmerafilonoi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου